De BEN-woning: bijna energieneutraal wonen en leven

De overheid hecht steeds meer belang aan de manier waarop we met energie omspringen. Getuige daarvan de Europese richtlijn die bepaalt dat alle nieuwe gebouwen vanaf 2021 bijna-energieneutraal moeten zijn én de steeds strengere EPB-normen die de Vlaamse overheid oplegt. Daar waar de nadruk bij nieuwbouwprojecten vroeger lag op energie besparen (denk aan passiefwoningen), verschuift die nu steeds meer richting zelfstandig energie opwekken. We bekijken de basisprincipes van bijna-energieneutraal wonen en leven en geven je onderweg praktische tips om jouw woning klaar te stomen voor een groene(re) toekomst. Ontdek de BEN-woning!

De sleutel van de BEN-woning: energieverbruik beperken en autonoom warmte en elektriciteit opwekken

Wie energiebewust wil bouwen staat het best stil bij twee vragen: 1) Op welke manier kan ik de energiebehoefte van mijn toekomstige woning beperken? 2) Hoe kan ik op een economische manier de warmte en elektriciteit produceren die ik nodig heb voor mijn comfort, ongeacht het buitenklimaat? De eerste vraag is er een rond energie besparen, de tweede gaat om energieproductie. Inderdaad, om het milieu te sparen voorziet de BEN-woning in zijn eigen energie. Met de huidige technologische ontwikkelingen wordt het ook steeds eenvoudiger om dat te doen: warmtepompen, zonnepanelen of een zonneboiler – het zijn betaalbare alternatieven die je (grotendeels) onafhankelijk maken van de traditionele energieleveranciers. Op termijn zijn het investeringen die hun geld dubbel en dik terugverdienen.

Een BEN-woning bouwen?

Wie vandaag bouwt, doet er dan ook goed aan van bij het begin rekening te houden met de energievoorziening van zijn of haar nieuwbouwproject. We raden je aan je zo goed mogelijk te informeren en in zee te gaan met een bouwfirma die ervaring heeft met duurzame energieoplossingen. Dat die investeringen lonen wordt duidelijk als je de eindafrekening maakt: het gemiddelde jaarverbruik van een gezin met twee kinderen bedraagt ongeveer 3.500 kWh voor elektriciteit en 20.000 kWh voor aardgas. Tegen de huidige energieprijzen loopt je jaarlijkse energiefactuur op tot 2.000 euro, of een volledig nettomaandloon! Duurzame energieoplossingen zorgen voor een halvering van die som. Wie het slim aanpakt, kan zelfs tot 2/3 besparen!

Waarop letten tijdens het bouwproces?

Het warmteverlies beperken is het belangrijkste aandachtspunt bij de bouw van je woning. Hou rekening met

• de compactheid en oriëntatie van je woning
• de isolatieschil
• de luchtdichtheid
• de ventilatie.

Om zelf energie te produceren kun je nadenken over deze oplossingen:

• thermische of fotovoltaïsche zonnepanelen
• warmtepompen
• verwarmingsketels en kachels op pellets.

Compactheid en oriëntatie van de BEN-woning

Bouw zo compact mogelijk: hoe kleiner de oppervlakte van de muren, hoe kleiner ook het warmteverlies. Een halfopen of gesloten nieuwbouwwoning heeft minder warmteverlies dan een open bebouwing. Denk bij de oriëntatie van je woning aan deze zaken:

• Kies voor grotere vensters op het zuiden en kleinere op het noorden.
• Installeer zonnewering of laat het dak oversteken om oververhitting te voorkomen in de zomer.
• Richt de dakhelling naar het zuiden om optimaal voordeel te halen uit zonnepanelen.

Hou ook bij de inrichting van je leefruimte rekening met de oriëntatie: een keuken en woonkamer hebben baat bij een zuidelijke richting, voor een zithoek is een westelijke oriëntatie erg fijn. Zo geniet je ’s avonds nog lekker lang van de laatste zonnestralen. Boven reserveer je het zuiden en oosten het best voor de ouderlijke slaapkamer en de babykamer. De noordkant kun je gebruiken voor een studeerkamer of weinig gebruikte gastenkamer. Centraal op de bovenverdieping komt je badkamer, zodat het warmte verlies beperkt is.

De beste manier om energie te besparen: isolatie

Om je energiefactuur zo laag mogelijk te houden is investeren in isolatie een must. Thermische isolatie die wordt geplaatst volgens de regels van de kunst vraagt geen onderhoud en gaat even lang mee als de woning zelf. Met 12 centimeter polyurethaan in de muren, 14 centimeter vloerisolatie en 24 centimeter minerale wol in het dak gaat je woning vlot over wat het Vlaams Gewest wettelijk oplegt. Wie bijna-energieneutraal wil gaan kan zelfs nog een stapje verder gaan en dat tegen een relatief lage meerkost van 1 à 3 procent.

Luchtdichtheid: voorkom luchtlekken

Wie isoleert mag ook de luchtdichtheid niet vergeten: luchtlekken leiden tot warmteverlies en brengen koude lucht binnen die vervolgens moet opgewarmd worden. Er is maar één oplossing om dergelijke lekken te vermijden: zorgen voor naadloos aansluitende bouwschil, aangevuld met kwalitatieve bepleistering en minutieus afgewerkte aansluitpunten.

Ventileren: C+ of D?

In een goed geïsoleerde woning is er zo goed als géén natuurlijke luchtcirculatie. Dat is onhygiënisch én ongezond. Voorzie dus in een mechanisch ventilatiesysteem C+ of D. Hier kom je alles te weten over ventilatie.

Zonneboiler en fotovoltaïsche zonnepanelen

Een zonneboiler is een moderne, rendabele en niet-vervuilende technologie die steunt op een bijzonder eenvoudig principe: de zonnestralen worden opgevangen door thermische zonnepanelen en verwarmen een vloeistof die door een gesloten systeem wordt gestuurd. Via een warmtewisselaar geeft deze vloeistof de warmte door aan het water in een reservoir. Zo haal je je warm water voor de volle 100 procent uit duurzame energie. Wil je de zon inschakelen om je woning te verwarmen, dan heb je fotovoltaïsche zonnepanelen nodig. Die voorzien voor een groot stuk in je elektriciteitsbehoefte.

Warmtepompen: aërothermisch, geothermisch of hybride?

Een warmtepomp gebruikt de hernieuwbare energie die van nature aanwezig is in de lucht, de bodem of het water om warmte te produceren. Let wel: de pomp werkt op elektriciteit is dus geen gratis verwarmingssysteem. Naast lucht- en waterwarmtepompen bestaan er ook geothermische warmtepompen: die halen de warmte rechtstreeks uit de grond. Relatief nieuw zijn de hybride warmtepompen: een combinatie van een condensatieketel en een warmtepomp. Het systeem kiest zelf de beste en goedkoopste energiebron, al naargelang de tijd van het jaar. Je ziet het: wie een BEN-woning wil bouwen dient met heel wat zaken rekening te houden. Laat je daarom professioneel bijstaan door Blavier, een sleutel-op-de-deurfirma die al jaren de vinger aan de pols houdt, wat betreft energiezuinige woningen.